DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) Hakkında Tüm Cevaplar
DEHB; dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle karakterize edilen bir nörogelişimsel bozukluktur.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk çağının en yaygın nörogelişimsel bozukluklarından biridir ve yetişkinlikte de devam edebilmektedir. Bu bozukluk; dikkat eksikliği, hiperaktivite ve/veya dürtüsellik gibi belirtilerle karakterizedir. Bireyin günlük yaşamını, sosyal ilişkilerini, eğitim başarısını ve iş performansını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Ancak doğru tanı ve etkili tedavi sayesinde DEHB ile başa çıkmak mümkündür.
DEHB Nedir?
DEHB; dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle karakterize edilen bir nörogelişimsel bozukluktur. Genellikle çocukluk döneminde başlamaktadır. Ancak yetişkinlikte de devam edebilmektedir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, bilişsel işlevlerle ilgili bir bozukluktur ve beyindeki kimyasal dengesizliklerle ilişkilidir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Testi
DEHB hastalığı teşhisi koymak için çeşitli testler kullanılabilmektedir. DEHB testi; belirtilerin şiddeti, süresi ve etkileri gibi faktörleri değerlendirmektedir. Özellikle psikologlar, psikiyatristler veya nörologlar tarafından uygulanmaktadır. Bu testlerin sonuçları, doğru bir tanı konulmasına ve uygun tedavi planının belirlenmesine yardımcı olmaktadır.
Yetişkinlerde DEHB Belirtileri
DEHB, çocukluktan yetişkinliğe geçişte bazı belirtilerde değişikliklere neden olabilmektedir. Yetişkinlerde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Dikkat dağınıklığı
- İş veya görevlerde süreklilik eksikliği
- Organizasyon ve planlama zorluğu
- Huzursuzluk ve sabırsızlık
- Duygusal kontrol zorlukları
- İlişkilerde sorunlar
Kadınlarda DEHB Belirtileri
DEHB genellikle erkek çocuklarda daha belirgin olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak kadınlarda da görülebilmektedir. Kadınlarda DEHB belirtileri erkeklerden farklı olabilmektedir. Bu nedenle tanı koymak daha zor olabilmektedir.
Kadınlarda DEHB belirtileri aşağıdaki gibidir:
- İçe dönük hiperaktivite
- Dikkat eksikliği
- Duygusal kontrol zorlukları
- İş veya okul performansında dalgalanmalar
- Sosyal ilişkilerde zorluklar
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Nedenleri
DEHB'nin kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak bir dizi faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıktığı düşünülmektedir. Olası nedenleri ve risk faktörleri aşağıdaki gibidir:
- Genetik Faktörler: Genetik yatkınlık, DEHB'nin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Aile geçmişinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bireylerin çocuklarında risk daha yüksektir.
- Beyin Kimyası ve Yapısı: Beyinde dopamin ve norepinefrin gibi kimyasalların dengesizliği, DEHB ile ilişkilendirilmiştir. Bu kimyasallar, dikkat ve duygusal kontrol gibi işlevlerin düzenlenmesinde rol oynamaktadır.
- Hamilelik ve Doğum Komplikasyonları: Erken doğum, düşük doğum ağırlığı, doğum sırasında oksijen eksikliği gibi hamilelik ve doğum komplikasyonları riski artırabilmektedir.
- Hamilelikte Sigara İçme veya Alkol Kullanımı: Hamilelik sırasında sigara içme veya alkol kullanımı, çocuklarda riski artırabilmektedir.
- Çevresel Faktörler: Çocukluk döneminde maruz kalınan toksinler, beslenme eksiklikleri, travmatik yaşam olayları gibi çevresel faktörler DEHB'nin gelişimine neden olabilmektedir.
- Beyin Yapısındaki Farklılıklar: DEHB'li bireylerin beyin taramalarında belirli bölgelerde küçük yapısal farklılıkların olduğu gözlemlenmiştir. Bu farklılıklar, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu semptomları ile ilişkilendirilmiştir.
- Anne - Baba Tutumları: Aşırı otoriter veya aşırı hoşgörülü anne-baba tutumları, çocuklarda dikkat eksikliği ve dürtüsellik gibi davranışların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
DEHB'nin gelişiminde birçok faktörün etkileşim içinde olduğu unutulmamalıdır. Her bireyin deneyimi farklı olabilmektedir.
DEHB Tedavisi
DEHB tedavisi, bireye özgü olarak belirlenmektedir. Tedavinin amacı; semptomların yönetilmesine yardımcı olmak ve bireyin günlük yaşamını etkileyen zorlukları azaltmaktır.
- İlaç Tedavisi: DEHB'nin semptomlarını kontrol etmek için stimulan ilaçlar sıklıkla kullanılmaktadır. Bunlar, dikkat eksikliği ve hiperaktiviteyi azaltmaya yardımcı olabilmektedir.
- Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT) veya danışmanlık gibi terapi biçimleri, DEHB semptomları ile başa çıkmaya yardımcı olabilmektedir. Bu terapi bireyin organizasyon, zaman yönetimi ve duygusal kontrol gibi becerilerini geliştirmeye odaklanmaktadır.
- Eğitim ve Destek: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ile yaşayan bireyler ve aileleri için eğitim ve destek hizmetleri önemlidir. Bu, kişilerin semptomları anlamalarına ve yönetmelerine yardımcı olabilir.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, yaşam boyu sürebilen bir nörogelişimsel bozukluktur. Ancak uygun tedavi ve destekle semptomların yönetilmesi ve yaşam kalitesinin artırılması mümkündür. Tedavi sürecinde uzman desteği almak önemlidir ve her bireyin ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş bir yaklaşım benimsenmelidir.