Panik Bozukluğu
Panik bozukluk, ani ve yoğun bir korku veya kaygı hissi ile karakterize olan ve bu duyguların çoğu zaman beklenmedik ve kontrol edilemez bir şekilde ortaya çıktığı bir anksiyete bozukluğudur. Bu durum, kişinin kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi fiziksel semptomlar yaşadığı, sık sık gerçek bir tehlike olmadığı halde ölüm veya çılgınlık korkusu yaşadığı panik ataklarla kendini göstermektedir. Hem kişinin günlük yaşamını hem de genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir.
Panik Bozukluk Nedir?
Panik bozukluk, kişinin beklenmedik ve yoğun panik ataklar yaşadığı bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Ataklar, ani ve şiddetli anksiyete ve korku duygularıyla karakterizedir. Genellikle 10 – 20 dakika sürmekte ve kişinin kendini büyük bir tehlike altında hissetmesine yol açabilmektedir.
Panik Bozukluğun Nedenleri Nelerdir?
Nedenleri karmaşıktır ve tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak panik bozukluğun oluşumuna katkıda bulunan bazı olası faktörler ve etmenler bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir:
- Genetik Faktörler: Aile geçmişi, panik bozukluk riskini artırabilmektedir. Ailesinde panik bozukluğu öyküsü olan bireylerde bu rahatsızlığın gelişme olasılığı daha yüksek olabilmektedir. Bu durum, genetik faktörlerin rolünü göstermektedir.
- Biyolojik Faktörler: Beyin kimyası ve yapısıyla ilişkilendirilen biyolojik faktörler, panik bozukluğun gelişiminde rol oynayabilmektedir. Özellikle serotonin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği, anksiyete bozukluklarına katkıda bulunabilmektedir.
- Stres ve Travma: Stresli yaşam olayları, travmalar veya zorlayıcı deneyimler, panik atakların ortaya çıkma riskini artırabilmektedir. Özellikle travmatik bir olay sonrası panik bozukluk ortaya çıkabilmektedir.
- Kişilik Özellikleri: Duygusal hassasiyet veya belirli kişilik özellikleri, panik bozukluğu riskini artırabilmektedir.
- Fizyolojik Faktörler: Hipotiroidizm (tiroid bezinin düşük aktivitesi), hipoglisemi (düşük kan şekeri), kalp hastalıkları gibi fizyolojik durumlar, panik bozukluğa benzer semptomlarla ilişkilendirilebilmekte ve bu semptomların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
- İlaç veya Madde Kullanımı: Bazı ilaçlar veya uyuşturucu maddeler, panik atakları tetikleyebilmekte veya var olan bir panik bozukluğu daha kötüleştirebilmektedir.
Panik Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
Panik bozukluk belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Kalp Çarpıntısı veya Çarpıntı Hissi: Kalp atışlarının hızlandığını veya düzensiz olduğunu hissetmek.
- Nefes Darlığı veya Boğulma Hissi: Nefes almakta güçlük çekme veya boğulma hissi.
- Terleme: Aniden aşırı terleme.
- Titreme veya Sarsıntı Hissi: Vücudun titremesi veya sarsılması hissi.
- Göğüs Ağrısı veya Sıkışma Hissi: Göğüste sıkışma, ağrı veya rahatsızlık hissi.
- Mide Bulantısı veya Karın Ağrısı: Mide bulantısı veya karın bölgesinde ağrı veya rahatsızlık hissi.
- Baş Dönmesi veya Bayılma Hissi: Baş dönmesi, bayılma hissi veya denge kaybı.
- Soğuk veya Sıcak Basması: Aniden sıcaklık değişikliklerini hissetme. (Örneğin; sıcak basması veya üşüme)
- Gerçeklikten Kopma Hissi: Kendini gerçeklikten kopmuş gibi hissetme, olayları veya kendini yabancılaşmış olarak deneyimleme.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Panik bozukluk tedavisinde etkili olan bazı yaygın tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir:
- Bilişsel Davranış Terapisi (BDT): BDT, panik bozukluk tedavisinde sıkça kullanılan ve etkili bir terapötik yaklaşımdır. Bu terapi türü, kişinin anksiyete ile başa çıkma becerilerini geliştirmesine yardımcı olmaktadır. Ayrıca panik atakları tetikleyen olumsuz düşünce kalıplarını tanımlamak ve değiştirmek için de kullanılmaktadır.
- İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda panik bozukluğu semptomlarını hafifletmek için ilaçlar kullanılabilmektedir. Antidepresanlar (Örneğin; selektif serotonin geri alım inhibitörleri - SSRI'lar) ve anksiyolitikler (anksiyete ilaçları) panik bozukluğun tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Maruziyet Terapisi: Bu terapi türü, kişinin panik ataklarını tetikleyen durumlarla yavaşça ve kontrollü bir şekilde yüzleşmesini içermektedir. Maruziyet terapisi, kişinin korkularını azaltmasına ve kaçınma davranışlarını azaltmasına yardımcı olabilmektedir.
- Ruh Hali Düzenleyici İlaçlar: Bu ilaçlar, anksiyete semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olabilmektedir. Özellikle panik bozukluğu ile birlikte depresyon semptomları varsa, ruh hali düzenleyici ilaçlar kullanılabilmektedir.
- Derin Solunum ve Gevşeme Teknikleri: Derin solunum, panik atak sırasında rahatlamanıza ve sakinleşmenize yardımcı olabilmektedir. Bu teknikler, vücuttaki fiziksel stresi azaltmaya yardımcı olabilmektedir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, yeterli uyku ve stresten kaçınma gibi yaşam tarzı değişiklikleri, panik atakların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilmektedir.
- Destek Grupları: Panik bozukluk yaşayan kişiler için destek grupları; deneyimleri paylaşmalarına, destek almalarına ve motivasyonlarını artırmalarına yardımcı olabilmektedir.