Sosyal Anksiyete
Elbise seçimlerinin, doğru cümlelerin ve toplumun beklentilerinin yoğun bir şekilde hissedildiği büyük bir davette bulunduğunuzu düşünün. Birçoğumuz bu tür durumları rahatça atlatırken, bazı insanlar için bu tür toplumsal etkileşimler, derin bir kaygı ve rahatsızlık kaynağı olabilmektedir. İşte bu noktada "sosyal anksiyete" devreye girmektedir. Sosyal anksiyete, insanların sosyal ortamlarda, topluluk içinde veya başkaları önünde konuşurken, performans gösterirken veya sadece sosyal etkileşimde bulunurken yoğun bir endişe ve stres hissettiği bir psikolojik durumu ifade etmektedir.
Sosyal Anksiyete Nedir?
Kişinin sosyal durumlarda yoğun anksiyete veya korku yaşadığı bir anksiyete bozukluğu türüdür. Bu rahatsızlık, kişinin başkaları tarafından eleştirilme, aşağılanma, reddedilme veya topluluk önünde utandırılma korkusu ile karakterizedir. Sosyal fobi olarak da adlandırılmaktadır.
Sosyal Anksiyetenin Nedenleri Nelerdir?
Bazı olası nedenleri aşağıdaki gibidir:
- Genetik Faktörler: Aile geçmişi, sosyal fobi riskini artırabilmektedir. Aile üyelerinde benzer anksiyete bozuklukları olan bireylerde bu bozukluğun daha sık görülme eğilimi vardır.
- Biyolojik Faktörler: Beyin kimyasal dengesizlikleri veya işlev bozuklukları, sosyal anksiyete bozukluğunun gelişiminde rol oynayabilmektedir.
- Çevresel Faktörler: Çocukluk döneminde yaşanan olumsuz sosyal deneyimler veya travmatik olaylar, sosyal anksiyete bozukluğunun gelişimine katkıda bulunabilmektedir.
- Sosyal Öğrenme: Aile içinde veya çevrede, utangaçlık veya sosyal kaygıyla başa çıkmak için olumsuz bir örnek varsa bu, kişinin bu tür davranışları öğrenmesine neden olabilmektedir.
- Olumsuz Deneyimler: Kişi, geçmişte utanç verici veya sıkıntılı bir sosyal deneyim yaşamışsa, bu deneyim sosyal fobi bozukluğunu tetikleyebilmekte veya kötüleştirebilmektedir.
- İçsel Şema ve İnancı: Kişinin kendisi hakkında negatif inançları veya düşünceleri varsa, bu inançlar sosyal anksiyeteyi artırabilmektedir. (Örneğin; "Başkaları beni kabul etmeyecek" veya "Yetersizim" gibi düşünceler.)
- Kimlik ve Özsaygı Sorunları: Kimlik veya özsaygı sorunları, kişinin sosyal durumlarla başa çıkma yeteneğini olumsuz etkileyebilmekte ve sosyal anksiyeteyi artırabilmektedir.
- Kimyasal Denge: Beyindeki kimyasal maddelerin dengesizlikleri, anksiyete bozukluklarına katkıda bulunabilmektedir.
Sosyal Anksiyete Belirtileri Nelerdir?
Aşağıda sosyal anksiyetenin bazı belirtileri yer almaktadır:
- Topluluk Önünde Konuşma Korkusu: Kişi, topluluk önünde konuşma, sunum yapma veya performans sergileme durumlarında büyük bir kaygı yaşamaktadır. Bu durumda kişi, dikkat çekmekten veya eleştirilmekten korkar.
- Sosyal Etkileşim Korkusu: Yeni insanlarla tanışma, grup sohbetlerine katılma, topluluk içinde bulunma veya flört etme gibi sosyal etkileşimler sırasında kişi yoğun kaygı yaşayabilmektedir. Sosyal anksiyete bozukluğu olanlar, başkaları tarafından yargılanma veya reddedilme korkusu taşırlar.
- Fizyolojik Belirtiler: Sosyal anksiyete yaşayan kişiler, bu durum sırasında fizyolojik belirtiler yaşayabilmektedir. Bu belirtiler arasında; terleme, titreme, yüz kızarması, mide rahatsızlığı, kalp çarpıntısı ve nefes darlığı bulunmaktadır.
- Kaçınma Davranışları: Sosyal fobisi olanlar, kaygıya neden olan durumlardan kaçınma eğilimindedirler. Bu kaçınma davranışları, sosyal izolasyona veya toplumsal yaşamdan çekilmeye yol açabilmektedir.
- İleri Planlama ve Kaçınma Stratejileri: Kişi, potansiyel olarak utandırıcı veya stresli bir durumla karşılaşmaktan kaçınmak için çeşitli yollar arayabilmektedir.
- Sürekli Endişe: Kişi, sosyal etkileşimler öncesinde veya sonrasında sürekli endişelenmekte ve bu düşünce döngüsüne sık sık kapılmaktadır.
Sosyal Anksiyetenin Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Sosyal fobi aşağıdaki yöntemler ile tedavi edilebilmektedir. Tedavi yöntemi kişiden kişiye farklılık göstermektedir.
- Bilişsel Davranış Terapisi (BDT): BDT, sosyal fobi tedavisinde etkili bir yöntemdir. Bu terapi sayesinde kişi, yanlış inançlarını tanır, olumsuz düşünce kalıplarını değiştirir ve stresli sosyal durumlarla başa çıkma becerilerini geliştirir.
- Maruz Bırakma Terapisi: Bu terapi türünde kişi, korktuğu sosyal durumlara bilinçli bir şekilde maruz bırakılmaktadır. Bu süreç, kişinin korkularıyla yüzleşmesini ve bu korkuların azalmasını sağlamaktadır.
- İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, ilaç tedavisi sosyal anksiyete semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Antidepresanlar anksiyolitikler bu amaçla kullanılabilmektedir.
- Sosyal Beceri Eğitimi: Kişi, sosyal becerilerini geliştirmek ve sosyal etkileşimlerde daha rahat hissetmek için eğitim alabilmektedir. Bu, özgüveni artırabilmekte ve kaygıyı azaltabilmektedir.
- Grup Terapisi: Sosyal anksiyete bozukluğu olan kişiler için grup terapisi, diğer insanlarla aynı sorunları paylaşma fırsatı sunmaktadır. Bu gruplar, destek sağlamakta ve sosyal etkileşim becerilerini pratikleme fırsatı sunmaktadır.
- Kendi Kendine Yardım Kitapları ve Kaynaklar: Sosyal anksiyete bozukluğu olanlar, kendilerini eğitmek ve semptomlarını yönetmek için kendi kendilerine yardım kitapları ve kaynaklardan yararlanabilirler.